Zgodnie z zapisami Konstytucji szkolnictwo we Francji jest: jednolite, obowiązkowe, bezpłatne i świeckie. System edukacji zapewnia też swobodę wyboru pomiędzy oświatą publiczną i prywatną oraz neutralność pod względem politycznym i ideowym programu nauczania.
Szkolnictwo znajduje się pod ścisłą kontrolą państwa i jest przez finansowane. Najwyższy szczebel w hierarchii oświaty stanowi Ministerstwo Edukacji Narodowej (ministère de l'éducation nationale, de la jeunesse et de la vie associative), najniższy zaś – dyrektorowie szkół. Pomiędzy znajdują się rektorzy, mianowani przez prezydenta i stojący na czele 27 okręgów – akademii, na które podzielone jest państwo i inspektorzy akademiccy (inspecteurs académie), sprawujący nadzór pedagogiczny w podległym im departamencie, mianujący dyrektorów szkół i przedszkoli.
Każda ze szkół posiada pewien zakres autonomii w sprawach administracyjnych i dydaktycznych, a na poziomie szkolnictwa ponadpodstawowego, również w kwestiach finansowych.
KTO PODLEGA OBOWIĄZKOWI SZKOLNEMU
Obowiązek szkolny we Francji dotyczy dzieci i młodzieży w wieku od 6 do 16 lat, a za jego realizację je odpowiadają rodzice lub prawni opiekunowie dziecka. Kontrolę nad wypełnianiem obowiązku sprawuje merostwo we współpracy z inspektorem akademickim. Kontrola ta jest sprawowana na bieżąco. Za niedopełnienie obowiązku szkolnego grozi kara grzywny w wys. 7500 euro lub 6 miesięcy więzienia.
SYSTEM OŚWIATY WE FRANCJI - ETAPY KSZTAŁCENIA
Szkolnictwo we Francji jest wielostopniowe i obejmuje następujące etapy kształcenia:
- edukację przedszkolną (éducation pré primaire)
- szkolnictwo podstawowe (enseignement primaire ou élémentaire)
- szkolnictwo średnie (enseignement secondaire)
- szkolnictwo wyższe (enseignement supérieure)
Sposób kształcenia
Przedszkole jest etapem nieobowiązkowym, przeznaczonym dla dzieci w wieku od 3 do 6 lat, przy czym dopuszcza się również przyjmowanie dzieci 2 letnich. Zajęcia odbywają się zwykle od poniedziałku do piątku, w wymiarze 6 godzin dziennie. Dzieci dzielone są na 3 grupy, w zależności od wieku:
- I - dzieci w wieku 2-3 lat
- II etap - dzieci w wieku 4 lat
- III etap - dzieci w wieku 5 lat
Zapisy
Procedura „rekrutacji” do ecole maternelle jest zależna od tego jakie przedszkole – publiczne czy prywatne, wybierzemy dla dziecka.
Zapisy do przedszkola publicznego
Rekrutacja prowadzona jest w dwóch etapach: najpierw należy udać się do merostwa, gdzie rodzicom sugerowana jest najbliższa miejscu ich zamieszkania placówka przedszkolna. Następnie należy skierować się od wskazanego przedszkola i tam złożyć wymagane dokumenty.
Edukacja w przedszkolu publicznym jest bezpłatna, również dla dzieci nie posiadających obywatelstwa francuskiego.
Zapisy do przedszkola prywatnego
Zapisy mają tylko jeden etap i odbywają się bezpośrednio w wybranej przez rodziców placówce oświatowej.
SZKOŁY PODSTAWOWE I PONADPODSTAWOWE
Szkoła podstawowa jest pierwszym obowiązkowym etapem kształcenia we Francji. Wraz z nią rozpoczyna się dziesięcioletni, obowiązkowy okres edukacji, któremu podlegają dzieci od 6 do 16 roku życia. Francuski system edukacji przewiduje możliwość, rozpoczęcia nauki w wieku pięciu lat (dla zdolniejszych dzieci) lub jego opóźnienia, dla dzieci posiadających mniejsze kompetencje od swoich rówieśników. Jednakże stosowanie tego rozwiązania uzależnione jest od opinii lekarzy, psychologów, nauczycieli oraz od wyników dziecka w nauczaniu przedszkolnym. Dzieci najzdolniejsze mają tez możliwość „przeskakiwania” klasy. Dla tych, którym nauka sprawia problem opracowuje się indywidualne programy edukacyjne, tzw. PPRE (Programme Personnalisé de Réussite Éducative) prowadzone przez placówki oświatowe lub wychowawcze.
Decyzję o wyborze szkoły i formy nauczania podejmują rodzice dziecka. We Francji istnieją trzy formy edukacji:
- szkoła publiczna lub prywatna
- nauczanie dziecka w domu przez rodzica lub osobę do tego powołaną
- nauczanie „na odległość”, forma skierowana przede wszystkim do dzieci, które ze względów zdrowotnych nie mogą uczęszczać do normalnej szkoły
Nauka w szkole podstawowej obejmuje następujące etapy:
- cykl przygotowawczy (cycle préparatoire - CP) (1 rok)
- cykl elementarny (cycle élémentaire CE1 i CE2)(2 lata)
- cykl średni (cycle moyen CM1 i CM2) (2 lata)
Program nauki w szkole podstawowej obejmuje głównie naukę czytania, pisania i liczenia. Oprócz tego w planie zajęć znajdują się też lekcje wiedzy o społeczeństwie, j. obcego (zwykle jest to język angielski), informatyki, plastyki. W starszych klasach do programu wprowadzona zostaje historia, geografia, przyroda i technologia.
We ciągu tygodnia uczniowie mają 27 60 minutowych lekcji, w godzinach 9.00-12.00 oraz 14.00-17.00. Zajęcia odbywają się również w sobotę rano. Środa i niedziela są dniami wolnymi od nauki. W czasie roku szkolnego francuscy uczniowie mają więcej wolnego niż dzieci w Polsce. Takimi „dodatkowymi wakacjami” są: Toussaint - wolne z okazji Wszystkich Świętych (12 dni), wakacje zimowe (16 dni) i wakacje wiosenne (również 16 dni).
Jak zapisać dziecko do szkoły
Procedura zapisu zależna jest od formy edukacji, którą wybierzemy.
- szkoła publiczna lub prywatna
Podobnie jak w przypadku rekrutacji do przedszkola, zapisy odbywają się tu dwuetapowo: w merostwie oraz w wybranej placówce. W urzędzie miasta rodzice obowiązani są przedstawić dokumenty dziecka: aktu urodzenia, książeczkę zdrowia i książeczkę szczepień dziecka, swoje dowody tożsamości, oraz dokumenty poświadczające fakt ich zamieszkiwania w danej dzielnicy. Merostwo po zapoznaniu się z dokumentami sugeruje placówkę, do której dziecko ma uczęszczać (zwykle jest to najbliższa miejscu zamieszkania szkoła) oraz wydaje dokument potwierdzający zapis. Drugim etapem jest ostateczny zapis we wskazanej przez merostwo lub wybranej przez rodziców placówce. W tym celu należy spotkać się z dyrektorem szkoły i przedstawić mu wydane przez merostwo potwierdzenie oraz ewentualne dodatkowe zaświadczenia (np. świadectwa, dyplomy).
- nauczanie przez rodzica lub osobę do tego powołaną
Rodzice zobowiązani są wówczas do złożenia wymaganej deklaracji w merostwie i wobec inspektora akademickiego właściwego ze względu na ich miejsce zamieszkania. Deklaracja taka jest ważna tylko na dany rok szkolny i w przypadku przedłużenia takiej formy nauczania dziecka, rodzice powinni ją składać każdorazowo przed rozpoczęciem kolejnego roku szkolnego;
- nauczanie „na odległość”
Nauczaniem „na odległość” we Francji zajmuje się specjalna jednostka: Centre national d’enseignement a distance (CNED) podległa francuskiemu ministerstwu edukacji. Centrum oferuje naukę na wszystich poziomch kształcenia: od szkoły podstawowej po kursy zawodowe. To z nim należy się skontaktować w sprawie zapisu dziecka.
NAUKA JĘZYKA FRANCUSKIEGO DLA DZIECI POLSKOJĘZYCZNYCH
Co jednak zrobić w sytuacji, gdy dziecka podlega obowiązkowi szkolnemu, jednak nie zna języka na poziomie pozwalającym podjąć naukę?
Dzieci całkowicie nie znające francuskiego
W celu rozwiązania tego problemu utworzono tzw. klasy przygotowawcze FLS (français langue seconde) lub CLIN (Classe d`initaition). Po osiągnięciu odpowiedniego poziomu znajomości języka dziecko zostaje przydzielone do odpowiadającej mu wiekowo klasy, gdzie realizuje przedmioty programowe kontynuując jednocześnie lekcje francuskiego, aż do osiągnięcia biegłości. Lekcje te prowadzi wskazana przez merostwo szkoła.
Dzieci ze słabą znajomością francuskiego
Rodzice dziecka powinni zgłosić się do najbliższego CIO (Centre d`Information). Tam, dziecko przechodzi testy ze znajomości języka francuskiego, a następnie jest skierowane do odpowiadającej mu poziomem tzw. classe d`accueill gdzie pobiera dodatkowo lekcje języka francuskiego najpierw w wymiarze 15, a potem 4 godzin tygodniowo.
Po ukończeniu szkoły podstawowej dziecko rozpoczyna naukę w szkole średniej.
Nauka na tym poziomie jest dwuetapowa, a jej długość zależna jest od wyników, planów i osobistych preferencji dziecka.
Etapy te to: Obowiązkowe gimnazjum (Collège d`enseignement secondaire) oraz szkoła średnia drugiego stopnia: liceum ogólnokształcące (lycée), szkoła techniczna (lycée technique) lub szkoła zawodowa (Lycée d’enseignement professionnel - LEP).
Obowiązkowe Gimnazjum (Collège d`enseignement secondaire)
ProgramProgram nauki w czteroletnim, obowiązkowym gimnazjum obejmuje dwa cykle:
- cykl obserwacji (cycle d`observation)
- cykl orientacji (cycle d`orientation)
Cykl obserwacji obejmuje podstawowe zajęcia takie jak: język francuski, matematyka, historia, geografia, nauki ścisłe, języki obce. Podczas nauki uczeń poddawany jest „obserwacji pedagogicznej”, która ma na celu określenie uzdolnień, predyspozycji i preferencji ucznia. Spostrzeżenia dokonane w czasie obserwacji mają pomóc w wyborze dalszej drogi kształcenia.
Jeśli uczeń po zakończeniu cyklu obserwacji nie ma ochoty kontynuować nauki w gimnazjum, a z racji wieku podlega obowiązkowi szkolnemu powinien kontynuować edukację w wybranej przez siebie szkole zawodowej.
Jeśli dziecko decyduje się na kontynuację nauki w gimnazjum, rozpoczyna drugi cykl edukacyjny jakim jest „orientacja”. Ma on pomóc uczniowi w wyborze dalszej drogi edukacyjnej. Gimnazjum kończy się państwowym egzaminem. Wyniki z testu oraz oceny uzyskane podczas dwóch ostatnich lat nauki w gimnazjum stanowią podstawę do wystawienia dyplomu ukończenia gimnazjum tzw. brevet de collège (BEPC)
Szkoła średnia drugiego stopnia
Po zakończeniu nauki w gimnazjum, uczeń nadal podlega obowiązkowi nauki. Może ja kontynuować w trzech rodzajach szkół:
- liceach ogólnokształcących (3 lata) - lycée
- liceach technicznych/profilowanych (3 lata) - lycée technique
- szkołach zawodowych (2 lata) LEP - lycée d'enseignement professionnel
Nauka w liceach ogólnokształcących obejmuje przedmioty ogólne takie jak: język francuski, matematyka, fizyka, chemia, nauki o życiu i ziemi, język obcy, historia, geografia, wychowanie fizyczne. Dodatkowo uczeń obowiązkowo wybiera dwa przedmioty fakultatywne.
Program nauczania w liceach technicznych obejmuje zarówno materiał realizowany w placówkach ogólnokształcących, jak również przedmioty i praktyki zawodowe (ok. 20 tygodni w całym cyklu edukacji). Po ukończeniu liceum technicznego uczeń otrzymuje oprócz świadectwa maturalnego również dyplom potwierdzający kwalifikacje zawodowe (BAC+ BEP).
Zarówno nauka w liceum ogólnokształcącym jak i w liceum zawodowych kończy się maturą.
Czas przygotowań do egzaminu obejmuje cały, trzyletni okres nauki. Pierwszy rok edukacji dla wszystkich uczniów wygląda tak samo, te same przedmioty realizowane są w tym samym wymiarze godzin. Przez ten rok nauczyciele i pedagodzy przyglądają się uczniom starając się określić kierunek ich uzdolnień i preferencji. Na podstawie tej obserwacji, w drugim roku nauki uczniowie przydzielani są do określonych profilów maturalnych. Są to np. profil humanistyczny (option littéraire - Bac L - języki, filozofia, historia, geografia), profil ekonomiczny (option économique - Bac ES - nauki ekonomiczne i społeczne), lub profil ścisły (option scientifique - Bac S - nauki matematyczno-fizyczne i biologiczno-chemiczne).
Egzamin maturalny realizowany jest w dwóch etapach. Do pierwszego, sprawdzającego wiedzę z zakresu języka francuskiego, uczeń przystępuję po ukończeniu pierwszej klasy, do drugiego sprawdzającego ogólny poziom wiedzy ucznia po ukończeniu klasy końcowej przystępuje rok później.
Zdawalność egzaminu maturalnego utrzymuje się na poziomie ok. 75%.
Matura jest warunkiem koniecznym do podjęcia studiów wyższych.
Nauka w liceach zawodowych jest krótsza, trwa dwa lata i umożliwia uzyskanie dwóch rodzajów dyplomów:
- CAP (certificat d'aptitude professionnel)– świadectwo zawodowe o określonej specjalizacji np. piekarz, krawiec
- BEP (breve d'etudes professionnelles)– świadectwo zawodowe ogólne np. hotelarstwo, turystyka.
Uczniowie kształcący się w ramach LEP mogą przystąpić do tzw. matury zawodowej. Test obejmuje pytania zarówno z wiedzy ogólnej jak i z zagadnień zawodowych. Egzamin ten uprawnia ucznia do kontynuacji nauki bądź w szkole pomaturalnej, bądź na uczelni wyższej, gdzie w czasie dwuletnich studiów może zdobyć tytuł inżyniera.
Francuskie szkolnictwo wyższe, podobnie jak polskie, dzieli się na placówki państwowe i prywatne. Nauka na uczelniach państwowych jest bezpłatna, w prywatnych należy opłacić czesne, którego wysokość wynosi średnio 4000 euro rocznie. Przyszli studenci mają do wyboru ponad 400 szkół na terenie całego kraju.
We Francji istnieją trzy grupy uczelni wyższych. Są to:
- uniwersytety – są uczelniami ogólnymi, oferują kształcenie w zakresie ogólnym, specjalistycznym i zawodowym. Podstawą rekrutacji na uniwersytet jest zdana matura, nie prowadzi się egzaminów wstępnych.
- szkoły specjalistyczne
- Grand Ecoles, elitarne uczelnie, na które obowiązuje egzamin wstępny. Studia na nich trwają zazwyczaj pięć lat. Uczelnie te w większości przypadków są państwowe, ale dostęp do nich jest ograniczony surową selekcją kandydatów i możliwy jedynie po egzaminu wstępnego o wysokim stopniu trudności. Do egzaminu konkursowego do Grandes Écoles, uczniowie przygotowują się podczas dwuletnich zajęć w klasach zwanych classe préparatoire aux grandes écoles (CPGE). Absolwentami Grand Écoles są zwykle politycy, dyplomaci, szefowie wielkich koncernów.
Studia uniwersyteckie są dwustopniowe: po pierwszym, 3-letnim etapie uzyskuje się tytuł licencjata (licence), po drugim - trwającym kolejne 2 lata – magistra (maîtrise). Istnieją dwa rodzaje dyplomów magisterskich: master proffesionnel (dyplom wyższej uczelni oraz dyplom potwierdzający kwalifikacje zawodowe) i master recherche (dyplom umożliwiający rekrutację na studia doktoranckie i rozpoczęcie pracy akademickiej). Jeśli student zdecyduje się na podjecie studiów doktoranckich czekają go 3 lata nauki. Okres ten obejmuje pracę naukową i kończy się otrzymaniem DEA (Diplôme d’Études Approfondies), czyli „dyplom studiów pogłębionych”, będącym odpowiednikiem polskiego doktoratu.
Rekrutacja
Kandydaci chcący rozpocząć naukę od pierwszego stopnia studiów (licence) podlegają procedurze zapisu takiej samej jak francuscy maturzyści tzw. post-bac. Podstawę rekrutacji stanowi tutaj świadectwo maturalne. Jednak obcokrajowcy dodatkowo muszą udokumentować znajomość języka francuskiego na poziomie umożliwiającym naukę akademicką.
Procedura rekrutacji na studia magisterskie i doktoranckie jest indywidualną sprawą wybranej uczelni i z jej szczegółami należy zapoznać się w wybranej przez siebie placówce. Zazwyczaj wymaganymi dokumentami aplikacyjnymi są: list motywacyjny, kopie dokumentów i dyplomów potwierdzające ukończenie poprzednich etapów kształcenia (z odpisami w j. francuskim), oraz akt urodzenia.
Więcej informacji dotyczących zapisu na uczelnie przez obcokrajowców można pod adresami:
www.education.gouvr.fr/pid266/venir-etudier-en-france.html
www.enseignementsup-recherche.gouvr.fr
NAUCZANIE JĘZYKA POLSKIEGO WE FRANCJI
Istnieją dwie możliwości nauki języka polskiego we Francji, bądź poprzez zapis dziecka do szkoły polskiej, gdzie nie tylko język polski jest językiem wykładowym, ale również realizowane są też przedmioty tj. historia i geografia polski, lub też nauka języka polskiego jako obcego.
Szkoły polskie we Francji
Szkoły polskie podlegają polskiemu Ministerstwu Edukacji Narodowej i funkcjonują w :
- Paryżu: Szkolny Punkt Konsultacyjny im. Adama Mickiewicza przy Ambasadzie RP w Paryżu oraz jej filiach w Aulnay – sous – Bois oraz przy parafii Miłosierdzia Bożego
- Strasburgu (filia powyższej placówki)
- Lille: Szkolny Punkt Konsultacyjny przy Konsulacie Generalnym RP
- Lyon: Szkolny Punkt Konsultacyjny przy Konsulacie Generalnym RP
Program nauczania w języku polskim jest realizowany również w sekcjach polskich w liceach międzynarodowych w Paryżu (Montaigne i St. Germain en Laye).
Nauka w szkołach jest bezpłatna i odbywa się w środy i soboty (dni wolne od nauki w systemie edukacji francuskiej).
Nauka języka polskiego jako obcego
Gdy nie ma możliwości zapisania dziecka do szkoły polskiej, lub też nie chcemy wybierać takiego rozwiązania, może ono podjąć naukę języka polskiego jako obcego.
Edukacja ta może przybierać 3 formy:
- zajęcia nieobowiązkowe w szkole podstawowej.
- trzeci język obcy w liceum. Obecnie język polski jako obcy proponowany jest w ośmiu publicznych liceach we Francji( 4 w obrębie Lille, 1 w Paryżu, 1 w Wersalu, 1 w Tuluzie i 1 w Bordeaux) jako trzeci język obcy tzw. langue vvante 3 (LV3), bądź na zajęciach wieczorowych dostępnych dla uczniów z innych szkól publicznych tzw. Langue Inter-etablissement (LIE). Licealiści mogą zdawać na maturze język polski zarówno jako langue vivant LV 1, LV2 jak i LV3 obowiązkowo lub fakultatywnie.
- lekcje prywatne
Równocześnie nauczanie języka polskiego prowadzone jest przez parafie polskie oraz stowarzyszenia polonijne i odbywa się w sposób zorganizowany w wielu miejscach we Francji.
Opracowane przez www.polonika.fr
Tekst objęty prawem autorskim
Kopiowanie lub przetwarzanie tekstu zabronione.
