1. Jakie są koszty procesu i kto zwykle je płaci? Koszty postępowania sądowego zależą od charakteru i złożoności sprawy, a także od procedury i sądu rozpatrującego sprawę.

Rozróżniamy trzy kategorie kosztów:

- Honoraria adwokata, dla których nie ma ustalonej skali – adwokat i klient uzgadniają między sobą stawkę, którą klient zazwyczaj musi zapłacić, chyba że jest uprawniony do pomocy prawnej;
- Koszty sądowe, wyszczególnione w art. 695 nowego Kodeksu Postępowania Cywilnego, składające się głównie z następujących elementów:
a) Dodatkowe honoraria dla adwokatów (i avoués w Sądzie Apelacyjnym); dodatkowe honoraria płaci się odrębnie od podstawowego honorarium;
b) Opłaty proceduralne pobierane przez komorników sądowych; - Opłaty sądowe związane z rozpatrzeniem sprawy i prowadzeniem dochodzenia; - Wynagrodzenia dla świadków (stała skala); - Honoraria adwokatów z tytułu udziału w rozprawie; - Wydatki: są to koszty odpowiadające nakładom poniesionym przez prawników w związku z procesem, refundowane według ustalonej skali.

Zgodnie z art. 696 nowego Kodeksu Postępowania Cywilnego, koszty sądowe ponosi strona, która przegrała sprawę. Jednakże w uzasadnionych przypadkach sąd może nakazać drugiej stronie zapłacenie tych kosztów w całości lub części i określić szczegółowy ich podział.

- Inne koszty ponoszone przez strony: z zasady strony same ponoszą te koszty zarówno w postępowaniach karnych, jak i cywilnych, chyba że sąd postanowi inaczej. Sąd wydaje decyzje na zasadzie słuszności, biorąc także pod uwagę zdolność płatniczą strony, która przegrała sprawę. Sąd ma prawo zadecydować o zwolnieniu strony z obowiązku ponoszenia kosztów.

W sprawach karnych koszty sądowe ponosi państwo. Osoby skazane za przestępstwo muszą ponieść opłatę za postępowanie w stałej wysokości, uzależnionej od wagi popełnionego przestępstwa.

2. Co to jest pomoc prawna?  Obecny system pomocy prawnej (który zastąpił dawny, wprowadzony jeszcze przed przyjęciem ustawodawstwa z 1972) reguluje Ustawa o pomocy prawnej (nr 91-647 z dnia 10 lipca 1991 r.) oraz dekret nr 91-1266 z dnia 18 grudnia 1991 r. Obejmuje on:
- Właściwą pomoc prawną: pomoc finansową w postępowaniach sądowych i pozasądowych postępowaniach ugodowych;
- Pomoc w pokryciu honorariów adwokatów w postępowaniu karnym stanowiącym alternatywę do sprawy sądowej (ugoda i mediacja), w przypadku pomocy prawnej dla osób zatrzymanych przez policję w celu przesłuchania i postępowania dyscyplinarnego w więzieniach; oraz;
- Dostęp do prawa (informacja, porady, bezpłatne konsultacje prawne). Osoby otrzymujące pomoc prawną mają prawo do bezpłatnego korzystania z usług adwokata lub innego prawnika (komornika, avoué, notariusza, licytatora, itp.) oraz do zwolnienia z kosztów sądowych.

Osoby otrzymujące pomoc prawną mają prawo do bezpłatnego korzystania z usług adwokata lub innego prawnika (komornika, avoué, notariusza, licytatora, itp.) oraz do zwolnienia z kosztów sądowych.

3. Czy mogę korzystać z pomocy prawnej?  Pomocy prawnej udziela biuro pomocy prawnej sądu rejonowego, zgodnie z wymaganiami dotyczącymi zasobów materialnych, narodowości, miejsca stałego zamieszkania i zasadności postępowania.

Osoba może uzyskać pomoc prawną, jeśli jej średni dochód łączny w poprzednim roku kalendarzowym (bez zasiłków rodzinnych i pewnych świadczeń socjalnych) nie przekracza pewnego progu określanego corocznie w drodze ustawy.

Na przykład, wnioski o pomoc prawną złożone w 2004 r. rozpatruje się na podstawie dochodów uzyskanych w 2003 r. Od 1 stycznia 2004 r. miesięczny limit dochodów na jedną osobę wynosi 830 EUR dla pełnej pomocy prawnej i 1244 EUR dla częściowej pomocy prawnej. W obu przypadkach, kwoty powyższe zwiększa się o 149 EUR na pierwszych dwóch członków rodziny pozostających na utrzymaniu wnioskodawcy i o 94 EUR na trzeciego i kolejnych członków rodziny pozostających na utrzymaniu wnioskodawcy.

Nawet osoba, której dochody przekraczają ustalone limity, może w drodze wyjątku otrzymać pomoc prawną, jeśli jej sprawa wydaje się szczególnie interesująca z punktu widzenia jej przedmiotu lub przewidywanych kosztów (art. 6 Ustawy z 1991 r.).

Osoba, która otrzymuje świadczenia uzupełniające z Krajowego Funduszu Solidarności (Fonds national de solidarité), dodatek do wynagrodzenia (revenu minimum d'insertion), rentę dla weteranów lub inwalidów wojennych nie jest zobowiązana przedstawiać oświadczenia majątkowego.

Narodowość
Pomoc prawna przysługuje osobom narodowości francuskiej, obywatelom Unii Europejskiej lub cudzoziemcom mającym prawo stałego pobytu we Francji. Prawo do pomocy prawnej w sprawach prowadzonych w sądach francuskich mają także nie zamieszkali we Francji obywatele obcych państw, które zawarły międzynarodową lub dwustronną umowę z Francją upoważniającą do pomocy prawnej.

Miejsce stałego zamieszkania
Poza przypadkami, o których mowa powyżej, zasadniczo wymaga się prawa stałego pobytu we Francji. Jednak w wyjątkowych wypadkach nie jest ono wymagane, gdy sprawa wniesiona przez powoda wydaje się szczególnie warta uwagi z punktu widzenia jej przedmiotu lub przewidywanych kosztów.

Zamieszkiwanie na terytorium Francji nie jest wymagane do przyznania pomocy prawnej cudzoziemcom w przypadku osób małoletnich, świadków, osób poddanych formalnemu przesłuchaniu, podsądnych, oskarżonych, skazanych i osób, które dołączyły powództwo cywilne do dochodzenia karnego lub gdy postępowanie dotyczy wjazdu i zamieszkania na terenie Francji.

Zasadność postępowania
Pomoc prawna jest udzielana, jeśli nic nie wskazuje na to, że postępowanie jest nieuzasadnione lub pozbawione podstaw. Warunek ten nie dotyczy pozwanych, osób pociągniętych do odpowiedzialności cywilnej, świadków, osób poddanych formalnemu przesłuchaniu, podsądnych, oskarżonych i skazanych. W przypadkach kasacji, pomoc prawna nie zostanie przyznana, jeśli wnioskodawca nie udowodni w wystarczający sposób, że kasacja jest zasadna.

Jeżeli odmówiono pomocy prawnej na tej podstawie, jednak sąd podtrzymuje roszczenie wnioskodawcy, wnioskodawca ma prawo do zwrotu poniesionych przez siebie kosztów i opłat, do wysokości pomocy prawnej, do której uprawniają go jego zasoby materialne.

4. Czy pomoc prawną można otrzymać w przypadku wszystkich sporów? Pomoc prawna jest udzielana pozwanym i powodom w sprawach spornych i bezspornych we wszystkich sądach. Może ona dotyczyć całości lub części postępowania i ułatwić doprowadzenie do ugody zanim dojdzie do rozprawy sądowej.

Pomoc prawną można przyznać także dla celów wyegzekwowania wykonania wyroku lub innego wykonalnego dokumentu.

5. Czy istnieje szczególna procedura postępowania w nadzwyczajnych wypadkach?  Sąd może podjąć decyzję o tymczasowym udzieleniu pomocy prawnej w przypadku, gdy postępowanie zagraża warunkom bytowym wnioskodawcy, zwłaszcza w przypadku nakazu egzekucyjnego lub eksmisji. Zarówno przewodniczący biura pomocy prawnej, jak i właściwy sąd i jego prezes są uprawnieni do podejmowania takich decyzji. W sprawach karnych procedura pozwala na udzielenie pomocy prawnej w sprawach pilnych (zatrzymanie przez policję, wstępne przesłuchanie, natychmiastowa rozprawa w trybie przyspieszonym i podobne sytuacje). Pomoc taka jest udzielana w trakcie postępowania i obejmuje wszystkie czynności proceduralne.

6. Gdzie mogę otrzymać wniosek o pomoc prawną? Formularz wniosku o pomoc prawną można pobrać z sądu rejonowego lub okręgowego dla miejsca stałego zamieszkania lub wniesienia sprawy. Obywatele francuscy zamieszkali za granicą mogą ubiegać się o formularze w konsulatach oraz biurze sądowej pomocy w sprawach cywilnych i handlowych:
Bureau de l’entraide judiciaire en matière civile et commerciale
Direction des affaires civiles et du sceau
Ministère de la Justice, 13 place Vendôme, 75042 Paris Cedex 01.

Obywatele obcych państw nie zamieszkali we Francji mogą otrzymać formularz wniosku o pomoc prawną od organu centralnego wyznaczonego przez ich kraj do przekazywania międzynarodowych wniosków o pomoc prawną. Większość krajów wyznaczyła w tym celu Ministerstwo Sprawiedliwości. Francja wyznaczyła wyżej wspomniany departament Ministerstwa Sprawiedliwości - biuro sądowej pomocy w sprawach cywilnych i handlowych – jako organ uprawniony do wysyłania i otrzymywania wniosków.

7. Jakie dokumenty należy dołączyć do wniosku o pomoc prawną?  Należy wypełnić formularz wniosku o pomoc prawną i dołączyć do niego dokumenty określone w formularzu; dotyczą one zasobów finansowych (wnioskodawcy i osób pozostających we wspólnym gospodarstwie domowym), przedmiotu wniosku i właściwego sądu.

8. Gdzie należy złożyć wniosek o pomoc prawną? Wniosek składa się do biura pomocy prawnej w miejscu zamieszkania wnioskodawcy lub przy właściwym sądzie. W każdym sądzie rejonowym znajduje się tylko jedno biuro pomocy prawnej, które rozpatruje wnioski o pomoc prawną w sprawach toczących się w tym sądzie lub innych sądach na danym obszarze: sądach okręgowych, administracyjnych, przemysłowych, sądzie apelacyjnym i apelacyjnym sądzie administracyjnym.

Wyjątkiem od zasady pojedynczego biura pomocy prawnej są biura znajdujące się przy:

• Sądzie Kasacyjnym;
• Radzie Państwa (Conseil d'État) (która jest najwyższym sądem administracyjnym);
• Komisji Apelacyjnej dla Uchodźców.

9. W jaki sposób zostanę poinformowany/poinformowana o tym, czy kwalifikuję się do otrzymania pomocy prawnej?  Powiadomienie o decyzji biura pomocy prawnej zostanie wysłane na adres domowy wnioskodawcy.

10. Jeśli kwalifikuję się do otrzymania pomocy prawnej, co powinienem/powinnam zrobić?  Należy skontaktować się z adwokatem (lub innym prawnikiem – komornikiem, avoué, notariuszem, itp.) lub urzędnikiem wyznaczonym do prowadzenia sprawy i przekazać mu wszelkie potrzebne informacje i dokumenty. W przypadku otrzymania częściowej pomocy prawnej, należy uzgodnić wysokość dodatkowych opłat, jakie należy wnieść, w formie pisemnej umowy podpisanej przez wnioskodawcę.

11. Jeśli kwalifikuję się do otrzymania pomocy prawnej, kto wyznaczy dla mnie adwokata?  Wszyscy uczestnicy procesów mają prawo wybrać swojego adwokata. Jeśli wybrał Pan/wybrała Pani swojego adwokata, należy podać jego nazwisko na formularzu wniosku o pomoc prawną.

Jeśli nie ma Pan/Pani swojego adwokata, zostanie on wyznaczony przez prezesa izby adwokackiej przy sądzie rejonowym.

12. Jeśli kwalifikuję się do otrzymania pomocy prawnej, czy pomoc ta pokryje wszystkie koszty mojego procesu?  W przypadku otrzymania pełnej pomocy prawnej, pokryje ona wszystkie koszty postępowania, włącznie z honorariami adwokatów lub innych prawników (komornika, avoué, notariusza, itp.) Wysokość tych opłat oblicza się według ustalonej skali, w zależności od rodzaju procedury.

13. Jeśli kwalifikuję się do otrzymania częściowej pomocy prawnej, kto pokryje pozostałe koszty?  W zależności od zasobów materialnych wnioskodawcy, może on otrzymać częściową pomoc prawną według jednej z sześciu stawek (85%, 70%, 55%, 40%, 25% lub 15%). Koszty pomocy ponosi państwo. Wnioskodawca musi wnieść opłatę dodatkową, lecz nie według ustalonej skali, ale uzgodnioną indywidualnie między wnioskodawcą a adwokatem. Opłata ta może zostać zmieniona przez prezesa izby adwokackiej, do którego można się zwrócić w przypadku sporu. Osoby otrzymujące częściową pomoc prawną nie muszą ponosić żadnych innych kosztów postępowania, tak jak w przypadku pełnej pomocy prawnej.

14. Jeśli kwalifikuję się do otrzymania pomocy prawnej, czy będzie ona obejmować odwołanie, jakie mogę wnieść po zakończeniu procesu?  - Pozwani, którym udzielono pomocy prawnej, automatycznie nabywają do niej uprawnień w przypadku wniesienia odwołania przez drugą stronę, pod warunkiem, że ich zasoby nie uległy zmianie lub pozostają poniżej wymaganego progu.
Jednak aby spełnić wymóg formalny, należy złożyć nowy wniosek do biura pomocy prawnej w sądzie rejonowym dla obszaru, w którym mieści się Sąd Apelacyjny, a biuro sprawdzi, czy Państwa zasoby nadal pozostają poniżej wymaganego progu.

- Jeśli jest Pan/Pani powodem, także należy złożyć nowy wniosek. Jednak Pana/Pani uprawnienie zależeć będzie od spełnienia dwóch warunków: zasobów i zasadności postępowania.
- W przypadku osób, które już otrzymały pomoc prawną na wcześniejszych etapach i chcą przejść do etapu kasacji, wcześniejsze decyzje co do zasadności tracą ważność. Należy złożyć wniosek do biura pomocy prawnej w Sądzie Kasacyjnym, który zbada Państwa dochody i zasadność postępowania.

Biuro może odmówić pomocy prawnej na etapie kasacji, jeśli wnioskodawca nie jest w stanie udowodnić, że ma poważne podstawy do kasacji.

15. Jeśli kwalifikuję się do otrzymania pomocy prawnej, czy może ona zostać wstrzymana przed zakończeniem procesu (lub nawet po procesie)?  Pomoc prawna może zostać wstrzymana (art. 50 Ustawy z 1991 r.) w trakcie postępowania lub po jego zakończeniu, jeśli pomoc otrzymano na podstawie fałszywych oświadczeń lub niewłaściwych dokumentów;
- w trakcie postępowania wnioskodawca wszedł w posiadanie zasobów, które – gdyby wnioskodawca dysponował nimi w dniu składania wniosku – uniemożliwiłyby mu ubieganie się o pomoc prawną;
- w wyniku wykonalnego wyroku wnioskodawca wszedł w posiadanie zasobów, które – gdyby wnioskodawca dysponował nimi w dniu składania wniosku – uniemożliwiłyby mu ubieganie się o pomoc prawną; lub
- postępowanie wszczęte przez wnioskodawcę przy pomocy prawnej zostało uznane za opieszałe lub obraźliwe.

16. Jeśli nie kwalifikuję się do otrzymania pomocy prawnej, czy mogę odwołać się od tej decyzji?  W przypadku odmowy udzielenia pomocy prawnej, można odwołać się od niej na dwa sposoby:
- zwrócić się do biura pomocy prawnej z prośbą o ponowne rozpatrzenie wniosku, jeśli decyzję o odmowie podjęto na podstawie zasobów; lub
- Jeśli decyzję o odmowie podjęto z innych powodów, wnieść sprzeciw do prezesa sądu rejonowego, przy którym znajduje się dane biuro pomocy prawnej. W tym przypadku nie ma możliwości dalszego odwołania.

Pomoc prawna może zostać udzielona z mocą wsteczną w przypadku, gdy strona wszczęła postępowanie i wygrała, lecz pomocy prawnej odmówiono twierdząc, że postępowanie nie ma realnych szans powodzenia.

Opracowane przez www.polonika.fr
Tekst objęty prawem autorskim
Kopiowanie lub przetwarzanie tekstu zabronione.