Zadziwiające, jak wiele jest w Paryżu “śladów" polskich. W czasie kilkudniowego pobytu w Paryżu latem 2009 r. już podczas pierwszego spaceru natrafiłem na kilkanaście poloników. Swą wędrówkę rozpocząłem od kościoła Św. Germana przy Boulevard Saint Germain w Dzielnicy Łacińskiej. Jest to romańska bazylika, zbudowana pod koniec X wieku na terenie opactwa zakonu Benedyktynów, jakie istniało od wczesnego średniowiecza, tworząc warowny zespół pod Paryżem. Z opactwa tego prawdopodobnie wywodził się kronikarz, zwany Gallem Anonimem, żyjący w XII w., który jako pierwszy opisał początki istnienia państwa polskiego. W bazylice znajduje się grobowiec polskiego króla Jana II Kazimierza Wazy. W 1669 r., po zrzeczeniu się korony, wyjechał on do Francji, gdzie król Ludwik XIV darował mu opactwo St. Germain des Prés, w którym został jezuitą i opatem. Schorowany żył jeszcze tylko cztery lata. Jego ciało już w 1675 r. sprowadzone zostało do Polski i pochowane na Wawelu. W kościele św. Germana została jedynie urna z sercem, oraz na bocznej ścianie głównej nawy okazała mosiężna płaskorzeźba, przedstawiająca bitwę pod Beresteczkiem (1651), a nad nią posąg z białego marmuru Jana II Kazimierza z berłem i koroną w ręku. Znajdujące się po bokach płaskorzeźby napisy w języku łacińskim sławią zwycięstwa króla nad Kozakami, Tatarami i Turkami.

Po przeciwnej stronie ulicy na jednym z budynków, na wysokości I. piętra, znajduje się tablica z płaskorzeźbą głowy i tekstem: “1786 -1861 Joachim LELEWEL historyk, patriota polski, minister oświaty publicznej 1831, emigrował do Francji 1832 ...” W budynku tym w latach 30. XIX w. mieścił się hotel “Taranne”, w nim zbierał się i pracował Komitet Narodowy Polski emigracyjnej lewicy republikańskiej, który Lelewel utworzył i któremu przewodniczył.

Dwieście metrów dalej przy bulwarze St. Germain jest Księgarnia Polska, funkcjonująca od 1925 r., jako firma Gebethnera i Wolffa. Prowadzi ona głównie sprzedaż książek, ale także zajmuje się działalnością wydawniczą.  Pod tym względem kontynuuje tradycje pierwszej księgarni polskiej w Paryżu, założonej w 1833 r. w okresie Wielkiej Emigracji po powstaniu listopadowym.

Trochę dalej okazała Biblioteka Marii Curie-Skłodowskiej, odkrywczyni pierwiastków polonu i radu, dwukrotnej laureatki Nagrody Nobla w dziedzinie fizyki i chemii. Za swe osiągnięcia naukowe i zasługi w zwalczaniu chorób nowotworowych otrzymała też francuską Legię Honorową.
W sąsiedztwie gmach Uniwersytetu Sorbony, gdzie uczyło się kilka tysięcy Polaków. Na głównym dziedzińcu Sorbony wmurowana jest tablica ze spisem wszystkich wykładowców uczelni. Jest wśród nich wymieniony także Adam Mickiewicz, który wykładał literaturę słowiańską.

W samym centrum dzielnicy Łacińskiej na wzniesieniu, widoczna w perspektywie wielu ulic znajduje się ogromny gmach Panteonu, zwieńczony kopułą, a zbudowany w stylu klasycystycznej architektury starożytnego Rzymu. Jest to wielka świątynia świecka, mieszcząca w piwnicach trumny z prochami ponad 200 zasłużonych ludzi nauki, kultury i sztuki, poczynając od Wiktora Hugo. Jest wśród nich od 1995 r. trumna ze zwłokami Marii Curie-Sklodowskiej, jako pierwszej kobiety pochowanej w Panteonie. Na ścianach 42 wielkie obrazy ścienne przedstawiające wczesną historię Paryża i Francji (dużo krwi).
Ciekawostką Panteonu jest zegar wahadłowy J. Foucaulta. Stanowi go 22 kg kula ołowiowa, zawieszona na 67 metrowej lince na szczycie centralnej kopuły, wahająca się nad obręczą o średnicy ok. 6 m., na której wypisane są godziny. Kula wskazuje aktualny czas na tej prostej zasadzie, że waha się ona wskutek bezwładności w stałej płaszczyźnie, a obręcz godzinowa wraz z posadzką i w ogóle Kula Ziemska, obracają się dookoła w ciągu doby.

Tadeusz Binek
www.tadeusz.binek.pl